شرکت با مسئولیت محدود و بررسی 5 ویژگی آن – در سایت حقوقی احسان نصوحی قبلاً مطلبی با عنوان «انواع شرکت های تجاری در ایران و مقایسه آنها» قرار گرفته است که در آن به بررسی موردی انواع شرکت های تجاری پرداخته شده است و توصیه میگردد که جهت آشنایی با انواع این شرکتها بر روی لینک زیر کلیک کنید:
انواع شرکت های تجاری در ایران و مقایسه آنها
در ادامه به بررسی شرکت با مسئولیت محدود و بررسی 5 ویژگی آن پرداخته خواهد شد. چنانچه پس از مطالعه این متن جواب سوال خود را دریافت نکردید، می توانید از لینک انتهایی این مطلب جهت مشاوره استفاده نمایید.
ماده 94 قانون تجارت مصوب 1311 شرکت با مسئولیت محدود را چنین تعریف نموده است: «شركت با مسئوليت محدود شركتي است كه بين دو يا چند نفر براي امور تجارتي تشكيل شده و هر يك از شركا بدون اينكه سرمايه به سهام يا قطعات سهام تقسيم شده باشد، فقط تا ميزان سرمايه خود در شركت مسئول قروض و تعهدات شركت است».
اصل محدود بودن مسئولیت شرکا به میزان سرمایه خود، یکی از اوصاف اساسی این شرکت است. مفهوم محدود بودن مسئولیت شرکا در رابطه با این شرکت دقیقاً به همان معنای مسئولیت محدود در شرکتهای سهامی (عام و خاص) است.
تقسیم سرمایه به سهام در شرکت سهامی و تجزیه آن به سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود، اثری در میزان و نوع مسئولیت شرکای دو شرکت ندارد. زیرا مسئولیت شرکا در هر دو شرکت یاد شده بر اساس مبلغ سرمایهای است که در شرکت گذاشته اند.
مطابق ماده 95 این قانون: «در اسم شركت بايد عبارت (با مسئوليت محدود) قيد شود واِلا آن شركت در مقابل اشخاص ثالث شركت تضامني محسوب و تابع مقررات آن خواهد بود. اسم شركت نبايد متضمن اسم هيچ يك از شركا باشد واِلا شريكي كه اسم او در اسم شركت قيد شده در مقابل اشخاص ثالث حكم شريك ضامن در شركت تضامني را خواهد داشت».
همان گونه که گفته شد، سرمایه شرکت با مسئولیت محدود به سهام یا قطعات سهام تقسیم نمیگردد. منظور از سهم، مفهوم خاص آن در معنایی که برای شرکت سهامی تعریف شده است، میباشد. با این حال عدم تجویز تقسیم سرمایه به سهام در این شرکت، تنها بر شیوه نقل و انتقال سرمایه اثرگذار است و ماهیت شرکت و مسئولیت شرکا را تحت تأثیر قرار نمیدهد.
ویژگی اول: واگذاری سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود
قانون تجارت واگذاری سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود را با رعایت دو شرط امکانپذیر دانسته است. لازم به ذکر است که امکان توافق خلاف این دو شرط از سوی شرکا یا پیشبینی مقررهای مغایر با آن در اساسنامه امکانپذیر نیست.
شرط اول: عبارت از لزوم تنظیم سند رسمی است.
بهموجب ماده 103 قانون تجارت: «انتقال سهم الشرکه به عمل نخواهد آمد مگر بهموجب سند رسمی». در نتیجه انتقال سهمالشرکه بدون رعایت حکم این ماده فاقد اثر قانونی است.
شرط دوم: علاوه بر لزوم رعایت شرط انتقال سهم الشرکه بهموجب سند رسمی، رضایت دارندگان اکثریت معینی از سهم الشرکه به همراه اکثریت عددی ایشان نیز باید به دست آید. مطابق بخش آخر ماده 102 این قانون: «… سهم الشركه را نميتوان منتقل به غير نمود مگر با رضايت عده از شركا كه لااقل سه ربع سرمايه متعلق به آنها بوده و اكثريت عددي نيز داشته باشند».
به نظر میرسد عبارت «نميتوان منتقل به غير نمود» در ماده فوق ناظر به غیر شرکای شرکت است. به عبارتی دیگر چون مقررات این ماده مخصوص انتقال به غیر است، انتقال سهم الشرکه بین شرکا محتاج به تشریفات بالا نیست و آزاد است. در این خصوص نظر مخالف نیز وجود دارد.
سوال اول: آیا شرکا میتوانند در اساسنامه اکثریت مزبور در ماده 102 را زیادتر کنند؟
ماده 102 قانون تجارت امری است، ولی این بدان معناست که شرکا میتوانند اکثریت مزبور در این ماده را زیادتر نمایند، ولی نمیتوانند آن را تقلیل دهند. البته در این خصوص نظر مخالف نیز وجود دارد.
سوال دوم: درصورتیکه یکی از شرکا سهم الشرکه خود را بدون رضایت اکثریت شرکا به شخص ثالثی واگذار نماید، وضعیت انتقالگیرنده در شرکت چگونه خواهد بود؟
قانون تجارت به روشنی، ضمانت اجرای حکم ممنوعیت یاد شده را بیان نداشته، ولی مطابق قواعد حقوقی، ضمانت اجرای عدم رعایت این مورد باید بیاعتباری عمل حقوقی در معنای عدم نفوذ آن باشد. زیرا که رضایت مذکور در ماده 102 قانون تجارت، حقی است که منحصراً از آنِ شرکای شرکت بوده و ابراز آن پیش و یا پس از انجام معامله به شکل تنفیذ، اثر یکسان دارد. بهعبارتدیگر درصورتیکه این انتقال بدون رعایت اکثریت مذکور صورت پذیرد، پس از آن شرکای شرکت میتوانند این عمل حقوقی را تنفیذ نمایند.
ویژگی دوم: نظارت بر شرکت با مسئولیت محدود
نهاد کنترلکننده شرکت با مسئولیت محدود، نهادی ویژه و متفاوت از همه شرکتهای تجاری دیگر است. در برخی شرکتها مانند شرکتهای سهامی (عام و خاص)، وجود بازرس قانونی چه در هنگام تشکیل و چه در طول فعالیت شرکت اجباری است. در مقابل در مورد دیگر شرکتها به جز شرکت مختلط سهامی، در قانون تجارت هیچگونه جایگاهی برای نهاد نظارتی پیشبینی نگردیده و مؤسسین این شرکتها آزادند تا در اساسنامه شرکت این رکن را تعبیه کنند.
این در حالی است که در شرکت با مسئولیت محدود تا هنگامی که شمار شرکا دوازده نفر و یا کمتر باشد، شرکت الزامی به داشتن بازرس یا ناظر ندارد، ولی بهمحض آنکه این تعداد به بیش از دوازده عضو رسید، شرکا مطابق ماده 109 قانون تجارت مکلف به تعیین هیئت نظار خواهند بود.
ویژگی سوم: سرمایه شرکت با مسئولیت محدود
ماده 96 قانون تجارت به لزوم تأمین همه سرمایه شرکت با مسئولیت محدود چنین مقرر میدارد: «شركت با مسئوليت محدود وقتي تشكيل میشود كه تمام سرمايه نقدي تأديه و سهم الشركه غیرنقدی نيز تقويم و تسليم شده باشد».
بر اساس حکم این ماده باید چند نکته بیان گردد:
1- در قانون تجارت هیچگونه حداقلی برای میزان سرمایه شرکت با مسئولیت محدود الزامی دانسته نشده است. با این حال باید گفت که تعیین مبلغی هرچند اندک بهعنوان سرمایه، برای تأسیس شرکت با مسئولیت محدود ضرورت دارد. با این حال اداره ثبت شرکتها به تأسی از مقررات شرکتهای سهامی خاص، تلاش نموده تا خلأ این مورد را با الزام مؤسسین شرکت با مسئولیت محدود به تامین حداقل یک میلیون ریال به عنوان سرمایه را ضروری دانسته است.
2- سرمایه شرکت با مسئولیت محدود صرفنظر از میزان آن در هنگام تاسیس باید کاملاً پرداخت و تامین گردد.
3- در شرکت با مسئولیت محدود، کل سرمایه شرکت ممکن است نقداً یا تماماً غیر نقد صورت پذیرد. همچنین امکان دارد که بخشی از سرمایه شرکت نقد و قسمت دیگر بهصورت غیر نقد تهیه و تسلیم گردد. با این حال در خصوص سرمایه غیرنقدی در این شرکت مقرر شده است: «در شرکتنامه بايد صراحتاً قيد شده باشد كه سهمالشرکههای غیرنقدی هرکدام به چه ميزان تقويم شده است».
ویژگی چهارم: اساسنامه شرکت با مسئولیت محدود
از جمله الزاماتی که در تشکیل شرکت با مسئولیت محدود باید رعایت گردد، تنظیم شرکتنامه و اساسنامه است. اگرچه در قانون تجارت از الزامی بودن تنظیم شرکتنامه سخنی به میان نیامده، ولی دراینرابطه اتفاقنظر وجود دارد.
شرکتنامه باید به امضای کلیه شرکا (مؤسسین) رسیده و بهحکم بند 2 ماده 47 قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 1310 به ثبت برسد. البته در عمل و مستنبط از ماده 4 نظامنامه قانون تجارت، ثبت شرکتنامه در اداره ثبت شرکتها در حکم ثبت دفترخانه و به عنوان سند رسمی تلقی میگردد.
در مورد لزوم تنظیم اساسنامه برای شرکت با مسئولیت محدود میان نویسندگان حقوق تجارت اختلافنظر وجود دارد. برخی قائل بر عدم لزوم وجود اساسنامه در این شرکت هستند و برخی دیگر تنظیم اساسنامه را برای این شرکت الزامی میدانند. با این حال به نظر میرسد که وجود اساسنامه برای شرکت با مسئولیت محدود الزامی است. زیرا:
1- شمار ارجاعات به اساسنامه شرکت با مسئولیت محدود در قانون تجارت بهمراتب بیش از شرکتنامه است.
2- تغییر در اساسنامه نیازمند اکثریت مذکور در ماده 111 قانون تجارت است، درحالیکه اصولاً در مورد امکان تغییر در شرکتنامه تردید جدی وجود دارد و با فرض وجود چنین امکانی، این تغییر باید با اتفاق آرای شرکا صورت گیرد.
ماده 11 قانون تجارت در خصوص تغییر در اساسنامه شرکت با مسئولیت محدود مقرر میدارد: «هر تغيير ديگري راجع به اساسنامه بايد به اكثريت عددي شركا كه لااقل سه ربع سرمايه را نيز دارا باشند به عمل آيد مگر اينكه در اساسنامه اكثريت ديگري مقرر شده باشد».
ویژگی پنجم: انحلال شرکت با مسئولیت محدود
شرکت با مسئولیت محدود ممکن است همانند هر شرکت تجاری دیگر به علل مختلف به پایان فعالیت خود برسد.
ماده 114 قانون تجارت موارد انحلال این شرکت را چنین بیان نموده: «شركت با مسئوليت محدود در موارد ذيل منحل میشود:
الف) در مورد فقرات 1 – 2 – 3 ماده 93.
ب) در صورت تصميم عده از شركا كه سهمالشرکه آنها بيش از نصف سرمايه شركت باشد.
ج) درصورتیکه بهواسطه ضررهاي وارده، نصف سرمايه شركت از بين رفته و يكي از شركا تقاضاي انحلال كرده و محكمه دلايل او را موجه ديده و ساير شركا حاضر نباشند سهمي را كه در صورت انحلال به او تعلق میگیرد پرداخته و او را از شركت خارج كنند.
د) در مورد فوت يكي از شركا اگر بهموجب اساسنامه پیشبینیشده باشد».
موارد مندرج در بند (الف) این ماده عبارتاند از:
1) وقتی که شرکت موضوعی را که برای آن تشکیل شده است انجام داده یا انجام آن غیرممکن شده باشد.
2) درصورتیکه شرکت برای مدت معین تشکیل گردیده و آن مدت منقضی شده باشد، مگر اینکه مدت قبل از انقضا تمدید شده باشد.
3) در صورت ورشکستگی.
سوال: آیا تصمیم به انحلال شرکت با مسئولیت محدود باید در شکل مجمععمومی باشد یا صرف تصمیمگیری دارندگان بخش معینی از سرمایه کفایت میکند؟
در پاسخ باید گفت که باتوجهبه سکوت قانونگذار در این خصوص و نیز چنانچه اساسنامه شیوه روشنی از تصمیمگیری شرکا را پیشبینی ننموده باشد، موافقت دارندگان بیش از نیمی از سرمایه بهشرط دعوت از همه شرکا، مطابق ماده 106 یعنی دعوت از مجمععمومی عادی ضرورت دارد.
در صورتی که در خصوص شرکت با مسئولیت محدود نیاز به مشاوره تخصصی با وکیل تجاری دارید، بر روی لینک زیر کلیک کنید: